Atom Çekirdeği
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Çekirdek
Bir atomun kütlesinin büyük kısmını oluşturan, pozitif yüklü merkezi bölümü. Çekirdeğin taşıdığı yük, atom sayısıyla [Z] bir elektronun yükünün (e) çarpımı kadardır. Çekirdek, topluca nükleon adı verilen protonlar ve nötronlardan oluşur. Bir elementin her çekirdeğindeki protonların sayısı aynı olup o elementin atom sayısına eştir. Nötronların sayısı ise [N] belirli bir sınır içinde kalarak değişiklik gösterebilir ve bu çekirdekler o elementin izotoplarını oluştururlar. Bir çekirdekteki nükleonların yani proton ve nötronların toplamına kütle sayısı [A] denir.
Kütle sayısı bilinen bir çekirdeğin metre cinsinden yarıçapı
(r), c = 1,5 x 10-15
gibi bir sabit olmak üzere
r= c.A1/3
formülüyle hesaplanır.
Bir çekirdek, atom sayısı ve kütle sayısıyla eksiksiz tanımlanabilir. Öyle ki, çekirdekler, kimyasal simgelerin soluna, alta atom sayıları, üste kütle sayıları yazılarak kısaca ifade edilebilirler. Çekirdek içindeki nükleonlar, birbirlerine değişik özellikteki çekim kuvetleriyle bağlıdırlar. Bir çekirdeğin kütlesi, kendisini oluşturan nükleonların durağan kütlelerinden küçüktür. Bunun nedeni, çekirdeğin oluşumu sırasında, kütlenin bir bölümünün enerjiye dönüşmesidir. Kaybolan kütleye eşdeğer olan enerji, çekirdeğin içinde, bağlanma enerjisi olarak saklıdır ve çekirdeklerin parçalanması sırasında enerji açığa çıkışı bundan dolayıdır. Doğada var olan atomların çoğunun çekirdekleri kararlıdır. Radyoaktif atomların çekirdekleri ise kararsızdır ve nükleer dönüşümler yoluyla başka bir elementin çekirdekleri hâline gelirler. Kararlı çekirdeklerin yüksek enerjili proton, döteron ya da nötron gibi parçacıklarla bombardımana tutulmasıyla yapay çekirdekler oluşturulabilmektedir. Bu sırada meydana gelen çarpışmalar nükleer tepkime olarak bilinir.
