Mirim Çelebi ve Takiyüddin’in astronomi üzerine yaptığı çalışmalar nelerdir?
Mirim Çelebi
Birçok astronom ve matematikçi yetiştirmiş bir ailedendir.
Ali Kuşçu, annesi tarafından büyükbabası olur. İstanbul’da medrese öğrenimi görerek müderris oldu. I. Selim döneminde (1512 – 1520) Anadolu kazaskerliğine getirildi. Gökbilimde gözlem yönteminin gelişip yaygınlaşması için çaba gösterdi. Tusi’nin Zic’i ilhani adlı yapıtına dayanarak Uluğ Bey’in Zic’ine Düstur ül-amel ve tashih ül-cetvel adıyla farsça bir şerh yazdı. Ali Kuşçu’nun gökbilimi konusundaki Fethiye adlı yapıtını yorumladı. Astronomi konusunda El-Makasit adlı yapıtı da vardır. Ölümü İstanbul’da 1525 yılında olmuştur.
Mirim Çelebi, asıl adı Mahmud b Mehmed olan ve 16 yüzyıl Osmanlı Türkiye’sinin en ileri gelen astronom ve matematikçilerindendir. İstanbul’da doğmuş, medreselerde okumuş ve Beyazıd’ın şehzadeliği zamanında hocalık yapmış ve önemli makamlarda görev almıştır.
Kadızade ve Ali Kuşçu’nun torunu olan Çelebi’nin en önemli eserlerinden biri Uluğ Bey’in Zic’ine Farsça olarak Düstürü’l-amel ve tashihü’l-cedvel adında yazdığı bir şerhdir. Yazar eserde konuları çok çeşitli şekillerde anlatmış, örneğin bir derecelik yayın sinüsünü hesaplamak için gayet anlaşılır biçimde 5 ayrı çözüm yolu göstermiştir.
Mirim Çelebi aynı zamanda kendisini çok seven Yavuz Sultan Selim’in ısrarları sonucunda dedesi Ali Kuşçu’nun astronomi ile ilgili Fethiye eserini de şerh etmiştir. Matematik ve astronomi ile ilgili yedi sekiz risalesi bulunmaktadır. Mirim Çelebi, Osmanlı ülkesinde astronomi ve matematik ilimlerinin ilerlemesi için kuşkusuz en çok çalışan müslüman bilim insanlarındandır.
