Madde ve Özellİkleri
Evrende yer kaplayan kütlesi,hacmi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir.
Ortak özellikler:Kütle,hacim ve eylemsizliktir
Ayırt edici özellikler:Özkütle,erime sıcaklığı,kaynama sıcaklığı,özısı,genleşme katsayısı ve çözünürlük tür.
Kontrollü şartlar altında araç ve gereç kullanılarak yapılan işlem ve gözleme Deney denir
Beş duyu organımızı,bazı araç ve gereçler kullanarak yaptığımız incelemeye Gözlem denir
Üç sıvı örneğinin(SU,etil alkol ve amonyak çözeltisi) incelenmesi deneyi yapılarak maddelerin aynı madde olup olmadıkları açıklanır
SI birim sisteminde Uzunluk,kütle,zaman,akım şiddeti,kelvin sıcaklığı,madde miktarı ışık şiddeti temel büyüklüklerdir.Bunlardan türemiş birimlerde vardır
Maddelerin hacmi ölçülürken hacim ölçüleri kullanılır.1litre=1000cm3 Hacim birimi m3 tür.
Geometrik biçimli cisimlerin hacimleri ölçümler yardımı ile hesaplanır..
Hacim birimi SI birim sisteminde m3 tür .Üst katları dam3,hm3,km3 ast katları:dm3,cm3,mm3 tür.
1m3=1000dm3 , 1dm3=1 L=10-3 m3 , 1cm3=1mL=10-6 m3 , 1mm3=10-9 m3
Hacim ölçüsü birimleri 1000 er 1000 er büyür ve küçülürler.
Litrenin ast ve üst katları 10 ar 10 ar büyür ve küçülür.
Düzgün olmayan cisimlerinde hacimleri ölçülebilir
Bunun için dereceli bir kaba bir miktar su konularak değer ölçülür.Hacmi Ölçülecek cisim silindirin içine atılarak son değer de okunarak not edilir.İki değer arasındaki fark cismin hacmidir.
Başka bir yoldanda ölçüm yapılabilir.Bir dereceli kap tamamı ile su ile doldurulduktan sonra geniş bir kap içine konulur ve hacmi ölçülecek cisim içine atılır.taşan su dereceli kap ile ölçülerek cismin hacmi bulunur
Küçük tanecikli cisimlerin hacimleri dereceli silindirle ölçülebilir.ancak bu ölçümlerde değer gerçek değildir
Dereceli kaba su konulur değer okunup not edilir.Başka bir dereceli kaba kum konulur değer not edilir.Bu ikisi birisinde karıştırılır.Bir süre beklendikten sonra son değer okunur.Bu değer olması gereken hacim toplamından eksik çıkacaktır.Bunun sebebi:Kum taneleri içinde hava olmasından dır.hava çıkar içine su dolar.Böylece havanın hacmi kadar hacim toplamı eksik çıkar.
Vkum=Vokunan-Vsu Vhava=Vbeklenen-Vkum bağıntıları ile gerçek ölçümler hesaplanabilir
Sıvıların hacimleri ölçülebilir.Sıvılar akışkandır ve bulunduğu kabın şeklini alır.Dereceli kaplarla sıvı hacimleri ölçülür
Birbiri içinde çözünen sıvılarında hacimleri dereceli silindirle ölçülür ve eski değerleri ile karşılaştırılır.Karışımın hacmi azda olsa küçük çıkar
Suda çözünen bir katı ile su karışımının hacmide ölçülebilir.katı maddede boşluklar olduğu için hacimler yanıltıcı olabilir
Gazların hacimleri ve belirli şekilleri yoktur.Hacimleri bulundukları kabın hacmi kadardır.Bu durumda bulundukları kabın hacmini ölçmekle içindeki gazın hacmini bulabiliriz.Örneğin bir topun içindeki havanın hacmini ,topun hacmini hesaplayarak buluruz.
Madde miktarının karşılaştırılmasında hacim güvenlimidir?Tartışınız..
Bir bardak su ile bir bardak zeytinyağı madde miktarı olarak aynı değildir.Tamamen dolu küçük bir şişe süt ile büyük şişe sütün madde miktarı olarak farklı ve büyük şişenin fazla olduğunu söylemek yanlış olmaz.Bu durumda aynı cins sıvıların madde miktarını hacimlerini ölçme yolu ile karşılaştırabileceğimiz sonucuna varırız.Örneğin bir tüpgaz kullanıldıkça kütlesi azalır ancak gazın hacmi aynı kalır(tüpün hacmi kadar)
Demekki hacim ölçme yolu ile gazların miktarını karşılaştırmak güvenli bir yol değildir.
Aynı kesitli aynı uzunluktaki iki bakır çubuktaki madde miktarı aynıdır. Benzer şekilde :Aynı kesitli farklı uzunluktaki iki bakır çubuğun madde miktarları da farklıdır.Örnekleri çoğaltabiliriz.Bu durumda madde miktarlarını karşılaştırmak için güvenli bir yol varmıdır?maddelerin içerdiği madde miktarlarını güvenilir bir şekilde karşılaştırabilirmiyiz?
ÖRNEKLER
Dikdörtgenler prizması şeklindeki bir binanın boyutları 2,5 m,3 m,4 m ölçülüyor.Bu binanın hacmini metreküp ve litre cinsinden bulunuz.
ÇÖZÜM:
Bina Hacmi V=a.b.c=2,5.3.4=30 m3
1m3=1000dm3=1000L olduğundan; 30m3.1000L/1m3=30.000 L bulunur.
Bir kenar uzunluğu 6 cm olan bir küp içine yarıçapı 1 cm olan kürelerden kaç taneyerleştirilebilir? Küp içinde kalan boşluğun hacmi nedir(P:3)
ÇÖZÜM: Kürenin yarıçapı 1 cm ise çapı 2 cm dir.bir kenarı 6 cm olan küpün bir ayrıtına 2cm çaplı kürelerden 3 tane sığabilir.Tabanına toplam 9 küre sığacak demektir.Bu sıra üst üste 3 sıra olacağından küpün tamamına 3.9 =27 küre sığabilir.
Boşluk ne kadardır onu bulalım:
Küpün hacmi=6.6.6=210 cm3, Bir kürenin hacmi: 4/3 P r3 den 4/3.3.13=4 cm3
Küre sayısı 27 olduğuna göre toplam hacim:27.4=108 cm3
Kalan boşluk:210-108=102 cm3 olur.
Bir kenarı 10 cm olan küpün içine Yarıçapı 1 cm olan kürelerden kaç tane sığar?( P:3)
ÇÖZÜM:
Küpün bir kenarı 10 cm olduğu için tabanında bir sıraya çapı 2cm olan kürelerden 5 tane yerleşir.taban alanının tamamına bu beşlik sıradan 5 sıra yerleşeceğine göre tabana toplam 25 tane küre yerleşir.Üst üste 5 sıra olacağından 5.25=125 adet küre yerleştirilebilir.
İçinde 20 cm3 su bulunan bir kaba bir taş parçası atıldığında okunan hacim 22 cm3 oluyor.Taşın hacmi nedir?
ÇÖZÜM:
22-20 = 2 cm3 (taşın hacmi )
İçinde 60 cm3 kuru kum bulunan bir dereceli kaba 50 cm3 su ilave edildiğinde hacim 90 cm3 oluyor.
a-Kum taneleri arasında ne kadar hava vardır?
b-Gerçek kum hacmi nedir?
c-Havanın gerçek kum hacmi içindeki yüzdesi nedir?
ÇÖZÜM:
a-Olmasıgereken hacim:60+50=110 cm3
Okunan değer :90 cm3
Havanın hacmi :110-90=20 cm3
b-Gerçek kum hacmi :60-20=40 cm3
c-60cm3 kumda 20 cm3 hava varsa
100 cm3 kumda X cm3 hava var demektir X=20.100/60=33,3 yani yüzde 33,3 hava vardır
İçinde 60 cm3 kuru kum bulunan kaba 30 cm3 su ilave edilince toplam hacim 75 cm3 olarak tesbit ediliyor.
a-Kum taneleri arasındaki hava hacmi nedir?
b-Gerçek kum tanelerinin hacmi nedir?
c-Hava kuru kumun yüzde kaçıdır?
ÇÖZÜM:
a-Olması gereken:60+30=90cm3
Okunan değer:75 cm3
Havanın hacmi:90-75=15 cm3
b-60-15=45 cm3
c-100.15/60=25 cm3 yani yüzde 25 i havadır.
Dereceli kapta bulunan 40 cm3 kuru kum içine 50 cm3 su eklenince okunan değer 82cm3 tür.
a-Kum taneleri arasındaki hava hacmi nedir?
b-Gerçek kum tanelerinin hacmi nedir?
c-Kuru kumun yüzde kaçı havadır?
ÇÖZÜM:
a-Olması gereken:90
Okunan:82
Hava:8 cm3
b-40-8=32 cm3
c-100.8/40=20 cm3 yüzde 20
30 cm3 kuru kum içine35 cm3 su katılınca toplam hacim 60 cm3 oluyor
a-Kum içindeki hava hacmi nedir?
b-Gerçek kum hacmi nedir?
c-Kuru kumun yüzde kaçı havadır?
d-Havanın kuru kuma oranı kaçtır?
e-12 m3 kuru kum içinde ne kadar hava vardır.
ÇÖZÜM:
A-Olması gereken:30+35=65cm3
Okunan:60 cm3
Hava:65-60=5 cm3
b- 30-5=25 cm3
c-100.5/30=50/30=5/16,6 cm3 yüzde 16,6
d-5/30=1/6
e-kuru kumdaki havanın oranı 1/6 olduğundan 5 m3 kum içinde 12.1/6=2 m3 hava vardır.
Taban yarıçapı 2 cm yüksekliğ 5 cm olan silindir şeklinde bir kap ile taban yarıçapı 4 cm yüksekliği 10 cm olan silindir bir bardağa kaç kap su koyarsak dolar?cevap:4 kap
Boyutları 3x4x6 m olan bir depoya boyutları 0,2×0,3×0,3 m olan sandıklardan kaç tane sığabilir.
(cevap.4000 adet sığar)
